Beleef Oostende door de ogen van James Ensor en ontdek hoe de stad en de kunstenaar elkaar hebben gevormd en beïnvloed. De tentoonstelling is te zien tot en met 27 oktober 2024.
Zeggen dat James Ensor onlosmakelijk verbonden is met de stad Oostende, is een open deur intrappen. “Geen Ensor zonder Oostende, en geen Oostende zonder Ensor”, wordt vaak gezegd. Stad en kunstenaar lijken intens met elkaar verstrengeld, de band tussen beide lijkt onmiskenbaar. Ensors vriend, Emile Verhaeren, destijds een Europese beroemdheid, publiceerde in 1908 de eerste grondige studie van Ensors leven en werk, waarin hij nadrukkelijk stelt dat “Oostende volstaat om de bijzondere kunst van James Ensor te verklaren”.
“Maar helpt het ons echt om het werk van Ensor te begrijpen?”, vraagt curator en Ensor-autoriteit Herwig Todts zich bij het samenstellen van de tentoonstelling af. “Moet je door en door Oostendenaar zijn om ontvankelijk te zijn voor de indrukwekkende hemel boven de zee en de polders, de lieflijke duinen, de onaangekondigde weersveranderingen, het idioom van de vissers, het kleinburgerlijke provincialisme dat lijkt te verdwijnen wanneer Oostende gedurende enkele maanden een kleine wereldstad wordt?”
Tijdens de expo ‘Oostende, Ensors denkbeeldige paradijs’ legt Todts door middel van een zorgvuldige, internationale selectie van schilderijen, ingekleurde, etsen, foto’s, videomateriaal, objecten en andere documenten de unieke symbiose tussen de kunstenaar en zijn stad grondig onder de loep. De Venetiaanse Gaanderijen, waarlangs Ensor vaak flaneerde, vormen het perfecte decor voor deze unieke expo.
Op de barricades voor een ‘denkbeeldig paradijs’
Tijdens Ensors leven (1860-1949) transformeert de stad in sneltreinvaart, van een bescheiden zeehaven tot een van Europa’s belangrijkste toeristische centra. De familie van Ensor baat een souvenirwinkel uit en verhuurt tijdens de zomermaanden gemeubelde kamers. Onder de nationale en internationale gasten treft Ensor geregeld collega’s, kenners en liefhebbers van zijn kunst. Ondanks zijn actieve rol in het lokale culturele leven – waaronder de Cercle Artistique d’Ostende en de Compagnie du Rat Mort – komt Oostende maar zelden direct in zijn werk voor. De stad wordt vaak topografisch vaag en in spiegelbeeld weergegeven, waarbij Ensor sfeer en creatieve vrijheid boven feitelijke nauwkeurigheid verkiest. Ensors artistieke visie op zijn geboortestad komt het meest sprekend naar voren in het zicht over de daken van de huizen aan de Van Iseghemlaan, dat door het leven gaat onder de titel ‘Zicht van Phnosië, lumineuze golven en trillingen’. Oostende krijgt er een haast mythische identiteit.
In zijn teksten bezingt Ensor uitgebreid en in sprookjesachtige superlatieven het Oostende waar hij van droomt. Een droom waaruit hij ruw ontwaakt wanneer de schoonheid van zijn denkbeeldige paradijs wordt bedreigd door urbanisten, projectontwikkelaars, vivisectionisten en duinofoben.
Oostende door de ogen van de meester
Deze tentoonstelling neemt je mee op een meeslepende reis doorheen het leven van de meester van de zee en zijn Oostende. In de bijhorende catalogus, uitgegeven bij Tijdsbeeld. Uitgeverij/Tijdbeeld bv, worden de unieke band tussen Ensor en Oostende, nog meer in de diepte uitgespit. Terwijl Oostende zich ontwikkelde tot de Koningin der Badsteden, ontwikkelde Ensor er zijn artistieke vaardigheden en visie. In tekst en beeld zie je hoe kunst en stad elkaar hebben gevormd en beïnvloed.
De tentoonstelling kadert in het Ensorjaar 2024, het jaar waarin het 75 jaar geleden is dat James Ensor overleed. Het Ensorjaar brengt een eerbetoon aan de Oostendse grootmeester met een veelzijdig stadsfestival. De tentoonstelling ‘Oostende, Ensors denkbeeldige paradijs’ is te bezoeken in de Venetiaanse Gaanderijen van 29 juni 2024 tot en met 27 oktober 2024. Stap binnen in de Venetiaanse Gaanderijen, en beleef Oostende door de ogen van James Ensor. 